onderwijs in Sri Lanka

Onderwijs in Sri Lanka, op zoek naar nut en noodzaak van  vrijwilligers in het onderwijs

Het systeem

Sri Lanka kent leerplicht van zes tot zestien jaar. Wanneer kinderen een vak willen leren kunnen ze ontheffing krijgen vanaf hun vijftiende. Sri Lanka kent een van de laagste percentages analfabeten van Azië: 11%. Afhankelijk van de regio wordt het basisonderwijs gegeven in het Singalees of Tamil. In het onderwijs is het koloniale verleden van het land duidelijk terug te vinden. Het Engelse systeem is nog steeds van toepassing. Op de basisschool worden level 1-5 onderwezen. De levels 6-9 vormen de onderbouw van het voortgezet onderwijs en de bovenbouw bestaat uit level 10 en 11. Level 12 en 13 zijn voorbereiding op het hoger onderwijs.

 

In de eerste vijf lesjaren van het onderwijs staan communicatie, milieu, ethiek, religie, spel, vrije tijd en leren leren centraal. Naast de reguliere basisscholen zijn er ca. 350 boeddhistische Pirvena-scholen, die onder anderen boeddhistische monniken opleiden. Het voorgezet onderwijs is verdeeld in een onder- en bovenbouw. In deze leerjaren bestaat het vakkenpakket uit minimaal zes vakken, waarvan de moedertaal en wiskunde verplicht zijn. In leerjaar 11 doen leerlingen een examen dat toegang geeft tot het voorbereidend hoger onderwijs. De laatste twee jaren, 12 en 13, staan in het teken van de afronding van de leerplichtige jaren, waarin er gekozen kan worden voor een bepaalde richting, die dan vervolgens samen met een goed examenresultaat toegang geeft tot hoger onderwijs of universiteit.

 

De toelating tot het hoger onderwijs gebeurt door middel van selectie, waarbij alleen de studenten met de hoogste resultaten worden toegelaten. Over het gehele land berekend mogen er ieder jaar 20.000 studenten naar de universiteit (totale bevolking 21,2 miljoen). Ter vergelijk in Nederland stonden er 1 oktober 2017 276.713 studenten ingeschreven voor een bachelor of master bij een totale bevolking van 17,1 miljoen eind september 2017.

In Sri Lanka is er een formule voor loting van toepassing, waarbij naast de hoogste cijfers ook de relevantie van vakken voor de gewenste studie een rol spelen. De universiteit is een overheidsinstantie en het onderwijs is gratis. Wel zijn de reis- en verblijfskosten, boeken en materialen voor eigen rekening. Er zijn studiebeurzen beschikbaar voor goede studenten die de financiële middelen niet hebben om de bijkomende kosten te betalen.

Wanneer je niet tot 1 van de 20.000 studenten behoort, zit er niets anders op dan te gaan studeren in het buitenland. Gezien de kosten die hiermee gemoeid zijn is dit alleen weggelegd voor de allerrijksten.

 

De voorschoolse periode

Omdat Sri Lanka leerplicht kent vanaf 6 jaar, gaan de meeste kinderen onvoorbereid naar de basisschool. Er zijn wel initiatieven voor kinderopvang en informele kleuterscholen. Deze helpen de kinderen zich voor te bereiden op de schoolse situatie.

 

Niveau van onderwijs

Het onderwijs op het platteland is van andere kwaliteit dat het onderwijs in de steden. Wanneer ouders het kunnen betalen, kiezen ze er veelal voor hun kinderen naar scholen te laten gaan in de grote dorpen en steden. De school waar wij twee weken hebben gewerkt, ligt net buiten de stad Galle. Het is een grote school waar alle kinderen met en zonder handicap samen naar school gaan. De kinderen aan wie wij les hebben gegeven, zaten in twee speciale klassen in het schoolgebouw. Ze hadden uiteenlopende handicaps: autisme, doofheid, down en minderbegaafdheid.

 

Beter onderwijs leidt tot een betere toekomst

 

Beter onderwijs geeft meer kansen voor de toekomst. Naast de economische en financiële voordelen die goed onderwijs bieden groeit ook het welbevinden er aanzienlijk door. Helaas biedt de structuur van het onderwijs in Sri Lanka deze kans niet aan iedereen. Alhoewel er leerplicht is en het onderwijs in principe voor iedereen gratis is, wordt veel ingegeven door de financiële middelen van ouders. Deze bepalen voor een groot deel op welk niveau kinderen onderwijs kunnen volgen en dat geeft in belangrijke mate richting aan de toekomst van het kind. Geld geeft kinderen dus een grote voorsprong. Welvarende gezinnen zijn veelal tweeoudergezinnen, die naast het feit dat ze over financiële middelen beschikken over het algemeen stabieler zijn en waar de ouders ook emotioneel beschikbaar zijn. Dit draagt zeker ook bij aan een betere toekomst.

De kinderen uit gebroken gezinnen, door bijvoorbeeld sterfte of met ouders van wie één of beiden in het buitenland verblijven voor werk (vaak de moeder), lopen veelal achterstand op. Hierdoor is de weg naar hoger onderwijs voor deze kinderen al bijna bij voorbaat afgesneden. Tel daarbij op dat zij vaak geen toegang hebben tot privéscholen of kostbare bijscholing. Ook reizen naar een betere school is in verband met de reiskosten veelal onhaalbaar.

De kinderen uit de armste milieus gaan veelal niet naar school. Alhoewel kinderen met een handicap gewoon naar school kunnen, gaan ze zeker niet allemaal. Dit heeft vooral te maken met de schaamte die er is, waardoor nog veel van deze kinderen verborgen leven.

Plantagescholen

Duidelijk is dat leerplicht niet per definitie zorgt voor succes op school. Behalve dat niet alle kinderen hoe dan ook naar school gaan, maakt bijna de helft de opleiding niet af. Met name plantagescholen, waar onderwijs wordt gegeven aan Tamil-kinderen, hebben geen goede naam. Op deze scholen is er een gebrek aan bevoegde leerkrachten en aan leermiddelen. Het aantal analfabeten is onder Tamils dan ook tweemaal zo hoog als in de rest van Sri Lanka.

Dorpsschooltjes

Onder de palmbomen kom je dorpsschooltjes tegen. Deze zijn vaak simpel van opzet en bestaan uit een enkele muur en eenvoudig meubilair. De meisje dragen een witte jurk en hebben het lange zwarte haar in een vlecht. De jongens dragen een witte blouse en een blauwe broek. Hieraan herken je het vroegere Engelse bestuur.

Op de middelbare school worden er naast theorie- ook praktijklessen gegeven. Voor leerlingen die wat meer moeite met leren hebben, is er een ambachtsafdeling. Een opvallende oorzaak van leermoeilijkheden in Sri Lanka is eenzijdige voeding.

 

Vrijwilligers op school

Op verschillende scholen werken er vrijwilligers die er voor minimaal twee weken zijn. Wij hebben twee weken meegelopen op twee verschillende plekken. Naast lesgeven aan kinderen in de speciale klassen op de basisschool hebben we ook in een meisjeshuis gewerkt. Het was een bijzondere ervaring om les te geven aan kinderen met een grote variëteit in de ondersteuningsbehoefte. Wij hebben basale Engelse begrippen aangeleerd, kookles gegeven en ook zwemles verzorgd.

De aanwezigheid van vrijwilligers roept kritische vragen op, zoals:

• Wat is de kwaliteit van de geboden lessen?
• Wie draagt er zorg voor een doorgaande leerlijn?
• Welke bijdrage hebben vrijwilligers in het pedagogisch klimaat?
• Wanneer je als vrijwilliger ziet dat kinderen geslagen worden, wat doe je dan?

 

Conclusie

Deze reis heeft een nieuwe dimensie toegevoegd aan het denken over de kwaliteit van onderwijs en de zin van vrijwilligersprojecten. We gingen erheen met het idee iets te gaan betekenen voor kinderen in Sri Lanka. Terug in Nederland vragen we ons af wat je als vrijwilliger daadwerkelijk kunt bijdragen. Is de hulp van vrijwilligers een druppel op een gloeiende plaat, of is het die ene lach waar je iemand mee verblijdt waar het om gaat?

 

Sri Lanka is een land dat zijn onderwijs heeft ingericht naar het Engelse model. Je kunt er voor ieder vak een opleiding volgen, maar het is een land waar zichtbaar is dat leerplicht en een breed aanbod aan opleidingen geen garantie zijn voor succes.

 

Helaas was fotograferen in Sri Lanka bij scholen niet toegestaan. We hebben een enkele foto kunnen maken met de telefoon. Om een indruk te geven van wat we hebben gedaan, hebben we enkele werkjes toegevoegd als beeldmateriaal.